W styczniu b.r. warsztat WKD rozpoczął remont dla Izby Tradycji, spalinowozu 409Da-786, eksploatowanego na naszej linii kolejowej w latach 2001-2006. Poniżej przedstawimy historię oraz proces renowacji tego egzemplarza „Kaczki” jak i historię tej serii lokomotyw.

Po II wojnie światowej duża część zakładów przemysłowych miała doprowadzane bocznice kolejowe. Zazwyczaj wagony należały do Polskich Kolei Państwowych zaś lokomotywy do prac manewrowych po terenie bocznic zapewniało dane przedsiębiorstwo. W związku z tym, iż powoli odchodzono od produkcji lokomotyw parowych, w Chrzanowskim Fabloku rozpoczęto produkcję lokomotyw spalinowych. Pierwszą z nich była seria Ls40. Były to lokomotywy przeznaczone do prowadzenia bardzo lekkich prac manewrowych.     

                 
Lokomotywy Ls40-4572 (z lewej) oraz Ls60-143 (z prawej) z kolekcji Polskiego Stowarzyszenia Miłośników Kolei ze Skierniewic.     

W 1959 r. Fablok skonstruował nieco mocniejszą lokomotywę typu Ls150, oznaczoną na PKP serią SM03. Seria ta cieszyła się dobrą opinią wśród kolejarzy. Łącznie dla PKP wyprodukowano blisko 300 egzemplarzy. Od 1966 r. produkcję tych lokomotyw przejęły zakłady Zastal w Zielonej Górze. Od 1969 r. Zastal rozpoczął produkcję lokomotyw typu Ls180, oznaczonych serią 409Da. Była to lokomotywa o nieco innych parametrach.

Do 1979 r. Zastal wyprodukował łącznie 676 lokomotyw serii 409Da. Wtedy też podjęto decyzję  o przeniesieniu produkcji tych lokomotyw do zakładów Mystal w Myszkowie. Myszkowska fabryka do 1989 r. wyprodukowała kolejnych 176 lokomotyw. Ostatnich 12 egzemplarzy tej serii powstało w ZNTK Oleśnica w latach 1990-1995. Oprócz Polski, kilka lokomotyw 409Da wyprodukowano na eksport do Czechosłowacji.

Lokomotywy 409Da miały swój epizod także na PKP. Dwie takie lokomotywy w latach 90 przejęła lokomotywownia w Sędziszowie od filii ZNTK Gliwice. Oznaczono je serią SM04 z uwagi na różnice konstrukcje od lokomotyw SM03. W ostatnich latach, POLREGIO zakupiło kilka egzemplarzy lokomotyw serii 409Da, przemianowanych następnie na serię SM04 (bez zmiany numerów).      

   
Prototypowe lokomotywy serii SM03 oraz 409D zachowały się do czasów współczesnych. SM03-001 w chwili obecnej jest poddawana pracom renowacyjnym w lokomotywowni Bydgoszcz Wschód, zaś 409D-01 można znaleźć w zbiorach PSMK w Skierniewicach.                         

   
Prototypowe Lokomotywa SM04-002 jako pomnik na terenie Skansenu Taboru Kolejowego w Chabówce (z lewej) oraz SM04-742 (ex. 409Da-742) na terenie Sekcji Przewozów Regionalnych (ob. POLREGIO) w Lesznie.

                          
409Da-839 w trakcie pracy manewrowej w porcie w Kołobrzegu (22.07.2002 r., fot. Paweł Terczyński).   Lokomotywa 409Da-271 jako pomnik przed i po renowacji na terenie Muzeum Lniarstwa w Żyrardowie.

                                  
Lokomotywa 409Da-634 jako lokomotywa manewrowa na terenie zakładów PR Łódź w Idzikowicach.   Lokomotywa SM03-241 w trakcie manewrów z lokomotywą EU07-1502 na terenie lokomotywowni PKP Cargo w Białymstoku.

W 2001 r. rozpoczęto proces wydzielania WKD ze struktur PKP. Powołana w tym celu spółka PKP Warszawska Kolej Dojazdowa jako odrębne przedsiębiorstwo od PKP nie mogło już korzystać za darmo z lokomotyw od PKP. W związku z tym odkupiono od Ogorzeleckich Zakładów Chemicznych w Leszczyńcu lokomotywę 409Da-786. Została ona wyprodukowana w 1984 r. przez zakłady Mystal.

409Da-786 jako lokomotywa pociągu sieciowego na terenie bazy w Komorowie (2003 r., fot. Robert Jaryczewski).

W WKD lokomotywa pełniła głównie rolę lokomotywy pociągu sieciowego, a także służyła przy manewrach.  Okazjonalnie też była lokomotywą liniową do przeciągania pociągów z/do lokomotywowni w Grodzisku.

    
409Da-786 świeżo po odmalowaniu w trakcie transportu EZT EN95-01 do WKD (Pruszków, 30.06.2004 r., fot. Robert Wójcik).

W 2006 r. wskutek awarii skrzyni biegów lokomotywę odstawiono, a jej rolę przejęła lokomotywa 401Da-314, którą to pełni po dziś dzień.

409Da-786 przez kilkanaście lat była odstawiona na terenie zaplecza WKD w Grodzisku Mazowieckim oczekując na dalsze decyzje. Na przełomie 2022 i 2023 r. podjęto decyzję o przeprowadzeniu renowacji tej lokomotywie i przekazaniu jej do kolekcji Izby Tradycji EKD/WKD.

409Da-786 w trakcie wystawy na terenie „szopy” WKD z okazji Dni Transportu Publicznego 2007 (Grodzisk Mazowiecki, 23.09.2007 r., fot. Miłosz Zaborski).

                                         
409Da-786 oczekująca na „lepsze czasy” na terenie zaplecza WKD w Grodzisku Mazowieckim (15.09.2022 r.).       409Da-786 w trakcie przeciągania do naprawy (Grodzisk Mazowiecki, 09.01.2023 r.)

W styczniu 2023 r. rozpoczęto prace renowacyjne które polegały na odmalowaniu pojazdu zewnętrznie oraz wyremontowaniu wnętrza budki maszynisty. Prace trwały lekko ponad 2-miesiące. Lokomotywie najsampierw przywrócono malowanie charakterystyczne dla wybranych egzemplarzy lokomotyw tej serii z początków jej produkcji, jednak ostatecznie zdecydowano się na zastosowanie ciemniejszego odcienia koloru zielonego, odpowiadającemu wyglądowi tej lokomotywy w czasach eksploatacji na WKD. Od końca marca 2023 r. lokomotywę można podziwiać w hali elektrowozowni EKD z 1927 r., gdzie obecnie mieści się siedziba Izby Tradycji EKD/WKD.

     
Kabina maszynisty przed naprawą (Grodzisk Mazowiecki, 09.01.2023 r.)                         409Da-786 podczas prac przygotowawczych na samym początku naprawy (Grodzisk Mazowiecki, 15.01.2023 r.)

     
409Da-786 podczas szlifowania pudła (Grodzisk Mazowiecki, 29.01.2023 r.)                    Wiązary i klocki hamulcowe z lokomotywy 409Da-786 podczas renowacji (Grodzisk Mazowiecki, 05.02.2023 r.)                        

                                                                                                                     
409Da-786 po pomalowaniu farbą podkładową elementów podwozia (Grodzisk Mazowiecki, 12.02.2023 r.)                                                             

     
Podwozie lokomotywy odzyskuje dawny blask (Grodzisk Mazowiecki, 12.02.2023 r.)

           
Nadwozie lokomotywy po pierwszym malowaniu (Grodzisk Mazowiecki, 19.02.2023 r.)

                                                                         
Malowanie pudła lokomotywy nawiązujące do jednego z fabrycznych schematów lokomotyw 409Da (Grodzisk Mazowiecki, 26.02.2023 r.)     409Da po otrzymaniu oznakowania oraz loga WKD (Grodzisk Mazowiecki, 05.03.2023 r.)

          
Drzwi do budki maszynisty oraz wiązary w trakcie prac wykończeniowych (Grodzisk Mazowiecki, 05.03.2023 r.)

          
Wnętrze kabiny maszynisty podczas prac wykończeniowych (Grodzisk Mazowiecki, 12.03.2023 r.)

       
409Da-786 podczas transportu na teren Izby Tradycji EKD/WKD (Grodzisk Mazowiecki, 14.03.2023 r.)

          
409Da-786 na terenie Izby Tradycji EKD/WKD (Grodzisk Mazowiecki, 19.03.2023 r.)

         
409Da-786 podczas przemalowywania w schemat nawiązujący do czasów eksploatacji tej lokomotywy na WKD (Grodzisk Mazowiecki, 23.03.2023 r.)

         
Kabina maszynisty po zakończonej renowacji. (Grodzisk Mazowiecki, 23.03.2023 r.)

        
409Da-786 po zakończeniu prac renowacyjnych na terenie Izby Tradycji EKD/WKD (Grodzisk Mazowiecki, 02.04.2023 r.)

Dane techniczne lokomotywy 409Da-786

Zapraszamy do wysłuchania wspomnień Grzegorza Dymeckiego, byłego prezesa WKD w latach 2004-2017. Link do filmu: https://www.youtube.com/watch?v=p-mYMNbLeHs